İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ (BPH)
BELİRTİLER
Önceleri idrar çapı azalır ve idrar akımı yavaşlar. Ayakta veya oturarak idrar yaparken hasta ileriye doğru idrarını yapamaz. İdrar kesik kesik gelir. İdrar damlalar halinde akar. Tam boşalamama hissi oluşur. İdrar hemen gelmez ve bir süre beklenir. İdrar yapma yavaşladığı için idrar yapma süresi uzar. Sık sık idrara çıkılır. Normalde gece ya idrara çıkılmaz veya bir defa kalkılabilir.
Her hastada olduğu gibi hastanın yakınmaları ve ek hastalıkları detaylı değerlendirilir. Alt üriner sistem işeme şikayetlerinin tek sebebi prostat büyümesi değildir. Mesane kasılmasını bozan hastalıklar, şeker hastalığı, nörolojik bazı hastalıklar, idrar borusu darlıkları, enfeksiyonlar da benzer şikayetlere sebep olduğu unutulmamalıdır.
O nedenle hastaların tedavi öncesi detaylı değerlendirilmesi gerekir.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN TANISI
İdrar tahlili, ultrasonografi ile mesane, prostat ve böbreklerin detaylı değerlendirilmesi, işeme testi ile idrar akım ölçümü, PSA kan testi temel olarak kullanılan testlerdir. Ultrason ile işeme sonrası mesanede kalan idrar ölçümü mutlaka yapılır.
Ayrıca hastaların kendilerini değerlendirdikleri Uluslararası prostat semptom skoru (IPSS) de şikayetlerin şiddetini değerlendirmede bizlere yardımcı olur
Bazı durumlarda idrar borusunun ve mesanenin endoskopik olarak (kameralı alet) incelenmesi gerekebilir.
AMELİYAT NE ZAMAN GEREKİR?
1. İlaç tedavisinden fayda görmeyen veya ilaç kullanmayan hastala
2. İdrar şikayetleri nedeniyle yaşam kalitesi- sosyal hayatı olumsuz etkilenenler
3. İdrar yapamayıp sonda takılan hastalar
4. İdrar yolu iltihabı yaşayan hastalar
5. İdrarını yapamayıp idrar kaldığı için mesanesi veya böbreği bozulmaya başlayan hastalar
6. İdrar kesesinde taş oluşan hastalar
7. Prostatı büyüyüp idrara kanaması olan hastalar
Yukarıda yazılı olan durumlar mutlaka cerrahi gereksinimi olan hastalardır. Her hasta kendi özelinde değerlendirilmelidir. Hastaların var olan ek hastalıkları, kullandığı ilaçlar, genel sağlık durumu, ameliyattan beklentileri cinsel yaşamı, sosyal-iş hayatı gibi pek çok faktör göz önünde bulundurulup hastaya en uygun tedavi şekli seçilir.
PROSTAT AMELİYATLARI
TUR-P: Özellikle 80-100gramdan küçük prostat dokusunun idrar kanalından kameralı aletle girilerek elektrik akımlı bir tel yardımıyla kesilmesi işlemidir. Farklı elektrik akımları kullanan bipolar ve plazmakinetik teknikleri bugün yaygın kullanılmaktadır. İdrar kanalını tıkayan prostat dokusunun temizlenmesi esasına dayanır.
HoLEP: Lazer enerjisi kullanılarak büyümüş prostat dokusunun tamamen temizlenmesidir. Tur yöntemine göre avantajları kanama çok daha azdır. Her boyuttaki prostata uygulanabilir. Altın standart yöntem olmaya aday tedavi seçeneğidir. Özellikle büyük boyuttaki prostatlar için en uygun cerrahi tedavi seçeneğidir. Sertleşmeyi bozmaz. Sonda süresi ve hastanede kalış süresi kısadır. Cinsel ilişki sonrası meni çıkışı olmaz
Açık prostatektomi: Karından kesi yapılıp mesane içine girilip veya girilmeden büyümüş (100gr üstü) prostat dokusunun çıkarılması işlemidir. Kanama riski vardır ve uzun süre hastanede kalmayı gerektirebilir. Sonda süresi daha uzundur. Normal hayata dönüş zaman gerektirir.
HOLEP NEDİR?
Holmium lazer enerjisi kullanılarak prostat dokusunun enükle edilmesi yani kapsülden tamamen sıyrılması işlemidir. 1995 yılından bu yana uygulanmaktadır. Özellikle son yıllarda lazer teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak teknik popülaritesi artmıştır. Özellikle yüksek enerjili lazer cihazları sayesinde ameliyat daha başarılı ve düşük komplikasyonla yapılmaktadır.
HOLEP NASIL YAPILIR?
Genel veya spinal anestezi (belden aşağısı uyuşturularak) altında uygulanır. Penis dış idrar kanalından kameralı özel aletlerle girilir. İdrar borusunda darlık var mı yok mu incelenir. Büyüyen prostat dokusu görülür. Mesane içine girilir ve mesanede tümör- taş açısından inceleme yapılır. Daha sonra prostat lazerle belli noktalardan lazerle çizilir ve prostat dokusunu saran gri-beyaz renkte görülen kapsül dokusuna ulaşılır. Kapsülden prostat içine yayılan damarlar lazerle kolayca mühürlenir ve kanama çok daha az olur.
Prostat dokusu büyüklüğüne veya şekline göre 2-3 veya tek parça halinde kabuktan sıyrılıp mesane içine atılır. Mesane içine atılan prostat dokusu başka bir aletle (morselatör) parçalanıp vakumlanarak vücut dışına alınır. Tüm parçalar dışarı alındıktan sonra son kontroller yapılır ve sonda takılarak işlem sonlandırılır.
Çıkarılan prostat dokusu kanser varlığının araştırılması için patolojiye gönderilir.
HOLEP KİMLERE ÖNERİLİR?
HoLEP prostat cerrahisi önerilen herkese uygulanabilir bir cerrahi yöntemidir. HoLEP tekniğinin diğer cerrahi yöntemlerden bazı avantajları olduğu için diğer yöntemlerin uygulanamadığı durumlarda da daha güvenli bir şekilde uygulanmaktadır.
Klasik TUR yöntemi 80-100gr’dan büyük prostatlar için önerilmemesine rağmen HoLEP özellikle büyük prostatlar için çok daha başarılı bir şekilde uygulanabilmektedir. Ayrıca HoLEP için prostat büyüklüğü konusunda üst limit yoktur. Prostat büyüklüğüne eşlik eden mesane taşı olan hastalarda da aynı seansta başarıyla uygulanmaktadır
Kalp-damar hastalıkları olan, koroner stenti olan veya geçmişte by-pass geçirmiş olan, damar tıkanıklığı nedeniyle kan sulandırıcı kullanan hastalarda da diğer tekniklere göre daha güvenli bir şekilde uygulanabilir.
HOLEP SONRASI HASTANEDE KAÇ GÜN KALINIR?
Genel olarak ameliyattan sonraki 2. Veya 3. gün hastanın sondası alınıp taburcu edilir.
HOLEP CİNSEL FONKSİYONLARI ETKİLER Mİ?
HoLEP gibi iyi huylu prostat büyümesi ameliyatlarında prostat kapsülden sıyrılmaktadır. Kullanılan enerji açısından karşılaştırıldığında holmium lazer enerjisinin prostat kapsülüne yalnızca 0,4mm derinliğe etki ettiği gösterilmiştir. Yani prostat dokusunu ayırmak için kullanılan enerji sertleşmeyi sağlayan sinirlere zarar vermemektedir. TURP ameliyatında kullanılan elektrik enerjisi ise 4mm derinliğe yayılabilmektedir.
Cinsel fonksiyonlar açısından HoLEP ve diğer TURP-açık prostatektomi tekniklerinin ortak dezavantajı geri boşalmaya (retrogradejakülasyon) veya boşalamamaya sebep olmalarıdır. Prostat dokusu tamamen temizlendiği için orgazm anında meni geriye doğru mesaneye gider ve daha sonra idrarla atılır. Bu durumun sağlık açısından zararı yoktur.
Sonuç olarak HoLEP sertleşmeye zarar vermeyip orgazm anında geri boşalmaya sebep olacaktır.